Over Analyseren, wat is dat en waarom houdt het je wakker?
Over analiseren, je kent het waarschijnlijk wel. Piekeren, in rondjes denken en alles blijven overdenken. Waarom doe je dit en waarom kun je dit niet stoppen? En de belangrijkste vraag die ik veel terugkrijg in mijn praktijk is waarom altijd als je wilt slapen?
Dit wordt over-analyseren genoemd.
Waar is dat over-analyseren goed voor?
Obsessief denken is een manier van jezelf omdat je de toekomst wilt voorspellen.
Wanneer je in een onveilige situatie bent belandt wil je de controle terug krijgen over die situatie zodat hij minder onveilig voelt. Je wilt grip krijgen op die situatie waar je geen grip op lijkt te krijgen. Over-analyseren, piekeren en twijfelen aan alles is het resultaat.
Wanneer je dit ontwikkeld op volwassen leeftijd heeft dit vaak te maken met financiële onzekerheid, relationele problemen of de huidige wereld problematiek. Maar wat als het in je karakter is ontwikkeld?
Dan is de oorzaak vaak te vinden in een kindertrauma.
Waardoor ontwikkel je het karakter “over-analyseren”
Als je als kind in de eerste 12 jaar van je leven een trauma oploopt of veel emotionele stress ervaart, veranderen er een aantal neurologische paden in het brein. Het brein bereid je voor op een stressvolle en gevaarlijke wereld waarin je moet kunnen overleven.
Voorbeeld:
Wanneer je als kind leeft met een onvoorspelbare ouder omdat die bijvoorbeeld verslaafd is, een depressie heeft of dat je geen liefde ontving, ga je extreem goed op de verschillende situaties letten. Wat doet mijn ouder nu? Wanneer kan ik wel contact maken? Hoe zou mijn ouder reageren als ik…? Je probeert de toekomst te voorspellen door situaties uit het verleden te vergelijken met die van dit moment. Er is een stukje veiligheid waarnaar je opzoek bent en je probeert het gevaar te vermijden.
Je ontwikkelt een sterk analytisch vermogen omdat het analyseren je een veilig gevoel gaf.
Dit analyseren zit dan in je karakter en kan je veel voordeel geven in het leven doordat je sneller dan andere mensen in je omgeving verschillende situaties goed kunt inschatten. Je zou kunnen stellen dat een stressvolle of traumatische kindertijd jou een 1-0 voorsprong geeft in de wedstrijd van het leven.
Maar wanneer wordt analyseren een probleem?
Je hebt dus door je traumatische of stressvolle kindertijd de mogelijkheid ontwikkeld om sterk te kunnen analyseren. Tot het moment dat er iets gebeurt waar je geen grip op lijkt te krijgen. Vaak zijn dit situaties die geheel buiten je eigen controle liggen. Denk dan aan een plotseling ontslag, een relatiebreuk, financiële zorgen of het onvoorspelbare gedrag van een ander persoon in je omgeving. Dan gaat je brein over-analyseren.
Je zoekt grip op de situatie omdat je wilt begrijpen waarom je die grip bent verloren. Vaak zie je bij mensen die over-analyseren dat ze opzoek zijn naar de fout van zichzelf. Wat hadden zij anders kunnen doen? Waarom heb ik de situatie verkeerd ingeschat? Hoe komt het dat de ander mij niet meer ziet? Waarom is de wereld zo hard en gemeen? Om vervolgens over te gaan in gedachtes als, hoe kan ik het veranderen, wat moet ik doen, wat zal ik gaan zeggen en hoe kan ik weer controle krijgen op de situatie.
Piekeren
Piekeren is vaak een cirkel van gedachtes die heen en weer gaan van vluchten naar vechten. Wanneer je denkt aan de problemen is dit een vluchtreactie. Het liefst wil je dan even weg van de wereld, naar een plek waar die problemen niet zijn. Helaas is vluchten geen oplossing omdat het probleem zich in je eigen hoofd afspeelt. Dus waar je ook heen vlucht, het probleem vlucht met je mee.
Wanneer je denkt aan oplossingen raak je in de vechtmodus. Je gaat het probleem aanpakken en oplossen. Daarna bedenk je een plan waarbij je zelf de hoofdrol speelt. Je gaat je aanpassen aan de situatie omdat je dat geleerd hebt tijdens de kindertijd. Als je ouder snel boos werd dan heb je geleerd stil te zijn, goed je best te doen in sport of school, lief te doen of complimentjes te maken. Je gaat pleasen.
Omdat je het graag goed wilt doen overweeg je alle opties en om alle optie te weten moet je eerst weer alles analyseren. Hierdoor beland je weer in een vluchtreactie en verlies je de grip op de oplossingen. De cirkel is rond…
Waarom raak je dan in die over-analyse?
Wanneer je als kind een stressvolle of traumatische periode hebt ervaren heeft het analyseren van problemen je veel goeds gebracht. Doordat je de situaties kon voorspellen werd het leven aangenamer en veiliger. Er was in controle. Je hebt jezelf aangepast aan de situatie van je omgeving en bent gaan leven als een kameleon die in iedere situatie van kleur veranderde. Daarna ben je gaan geloven dat je grip op het leven kunt krijgen door gedrag te vertonen waarvan je denkt dat andere dat als goed ervaren.Want als de ander je aardig vindt, erkend als persoon of waardeert ben je veilig. Dat voorspellen van de situatie lukte je omdat je alle mogelijke situaties geanalyseerd had. Analyseren van onveilige situaties gaf je een gevoel van veiligheid.
Tot het moment dat er iets gebeurt waar je geen grip op lijkt te krijgen zoals een ontslag, relatiebreuk, ziekte van je geliefde of de wereld problematiek. Wat je ook probeert te bedenken er komt geen oplossing omdat het probleem waar je mee worstelt niet in jezelf maar buiten jezelf ligt . Je hebt er geen grip meer op.
Waarom houdt het piekeren je wakker?
Daar is een vrij eenvoudig antwoordt op. Overdag druk je die gevoelens weg door je te focussen op iets anders. Eenmaal in bed is die focus weg en poppen de problemen weer op. Problemen geven een stressreactie en die stressreactie activeert de aanmaak van het hormoon Cortisol. En dit hormoon houd je wakker. Het lezen van een boek, luisteren van een podcast zoals “leven zonder stress van Patrick Kicken”, het nemen van een warme douche of een avondwandeling halen de focus weg van het probleem en dan stopt de aanmaak van het stresshormoon.
Wanneer je het lichaam wilt ondersteunen is een adaptogeen de beste keuze. Een adaptogeen zorgt ervoor dat je lichaam beter met stress kan omgaan en zo de stressreactie van het piekeren kan verlagen. Er zijn verschillende plantaardige kruiden die ik graag inzet bij piekeren en goede ervaringen leveren. Ashwaganda, CBD olie, Reishi, Valeriaanwortel, Rhodiola zijn een aantal van deze kruiden die je als natuurlijke supplementen kunt proberen.
Hoe los je het op?
Over-analyseren is een probleem waarbij je hulp nodig hebt. De oplossing die je jezelf aangeleerd hebt door de ander te pleasen werkt niet meer. Deze oplossing vormt eigenlijk het probleem. Als therapeut onderzoeken we eerst wat de oorzaak is van het over-analyseren omdat daar verschillende patronen inzitten. Daarna onderzoeken we hoe je die patronen kunt doorbreken of kunt aanpassen. De oplossing zit altijd in jezelf verstopt, maar om het te vinden heb je echt een ander nodig die de juiste vragen stelt, helpt met relativeren en je motiveert om vol te houden. Professionele hulp is kostbaar maar het zal je veel waarde terug geven.
Paddenstoelen die rust kunnen geven bij piekeren
Er zijn verschillende paddenstoelen die ondersteunend kunnen zijn bij mensen die te maken hebben met het over analyseren door een kinder trauma.
Zo heeft de Lionsmane een belangrijke eigenschap dat het de communicatie in de hersenen verbeterd. Deze kun je bestellen op www.plantbalance.nl
Ook de paddenstoel Reishi heeft een snelle werking op de geest. Ook deze kun je bestellen op www.plantbalance.nl
